Πόλεμος στο Ισραήλ: Τα μυστικά τούνελ της Γάζας – Σε τι διαφέρουν από τις σήραγγες της Αλ Κάιντα και των Βιετκόνγκ

Οι σήραγγες και τα υπόγεια τούνελ ήταν ένα ελκυστικό εργαλείο πολέμου για την ανθρωπότητα, ήδη από τον Μεσαίωνα. Σήμερα προσφέρουν σε μαχητικές ομάδες όπως η Χαμάς ένα πλεονέκτημα στον ασύμμετρο πόλεμο, εξουδετερώνοντας ορισμένα από τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα ενός πιο προηγμένου στρατού όπως οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις.

Αυτό που κάνει τις σήραγγες της Χαμάς να διαφέρουν από εκείνες της Αλ Κάιντα στα βουνά του Αφγανιστάν ή των Βιετκόνγκ* στις ζούγκλες της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ότι έχει κατασκευαστεί ένα υπόγειο δίκτυο κάτω από μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη.

Απότην τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, κατά την οποία σκοτώθηκαν τουλάχιστον 1.400 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι, οι IDF έχουν επανειλημμένα ισχυριστεί ότι η Χαμάς κρύβεται μέσα σε αυτά τα περάσματα «κάτω από σπίτια και μέσα σε κτίρια που κατοικούνται από αθώους πολίτες της Γάζας», μετατρέποντάς τους ουσιαστικά σε ανθρώπινες ασπίδες. Οι ισραηλινές στρατιωτικές αεροπορικές επιδρομές έχουν σκοτώσει έκτοτε τουλάχιστον 2.670 Παλαιστίνιους, ανέφερε σε ανακοίνωσή του την Κυριακή το υπουργείο Υγείας της Γάζας.

Σχεδόν 2 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στα 88 τετραγωνικά μίλια που αποτελούν την πόλη της Γάζας η οποία τελεί εδώ και πάνω από μία εβδομάδα τελεί υπό χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό από το Ισραήλ, καθώς και χερσαίο αποκλεισμό από την Αίγυπτο, από το 2007. Οι χιλιάδες σήραγγες κάτω από τη Γάζα είναι περισσότερο γνωστές ως δίοδοι που χρησιμοποιούνται για τη λαθραία διακίνηση αγαθών από την Αίγυπτο αλλά και για να εξαπολύονται επιθέσεις από τη Χαμάς στο Ισραήλ.

Οι IDF αναμένεται να κυνηγήσουν το δίκτυο κατά την επικείμενη χερσαία εισβολή τους στη Γάζα, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν προχωρήσει σε ακραίες ενέργειες για να εξαλείψουν τις σήραγγες της Χαμάς. Το Ισραήλ εξαπέλυσε χερσαία επίθεση στη Γάζα το 2014 για να προσπαθήσει να εξαλείψει τις υπόγειες διόδους.

Την Παρασκευή, το Ισραήλ προειδοποίησε περίπου 1,1 εκατομμύριο κατοίκους της Γάζας να μετακινηθούν νότια ενόψει της πιθανής επιχείρησής του, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Οι επικριτές είπαν ότι μια τέτοια εντολή ήταν αδύνατο να εκτελεστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα στη μέση μιας εμπόλεμης ζώνης. Ο κορυφαίος αξιωματούχος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα δήλωσε ότι η έκκληση εκκένωσης «αψηφά τους κανόνες του πολέμου και τη βασική ανθρωπιά».

Πώς κατασκευάστηκαν;

Ένα από τα βασικά ερωτήματα που θέτουν οι Ισραηλινοί είναι πώς κατάφεραν οι Παλαιστίνιοι της Χαμάς να κατασκευάσουν αυτό το τεράστιο δίκτυο έχοντας ελάχιστα μέσα. Χρησιμοποιήθηκαν μηχανήματα για την κατασκευή σηράγγων ή απλώς χιλιάδες άνδρες ταγμένοι στον σκοπό της Χαμάς έσκαβαν για χρόνια τις υπόγειες αυτές διαδρομές με τα χέρια και με πρωτόγονα εργαλεία; Πιθανόν το δεύτερο λένε αναλυτές.

Το Ισραήλ κατηγορεί εδώ και καιρό τη Χαμάς ότι εκτρέπει το σκυρόδεμα που προοριζόταν για πολιτικούς και ανθρωπιστικούς σκοπούς προς την κατασκευή σηράγγων. Οι επικριτές της Χαμάς λένε επίσης ότι οι τεράστιες δαπάνες της οργάνωσης για τις σήραγγες θα μπορούσαν να έχουν πληρωθεί για αστικά καταφύγια βομβών ή δίκτυα έγκαιρης προειδοποίησης, όπως αυτά που βρίσκονται στην άλλη πλευρά των συνόρων στο Ισραήλ.

Το μετρό της Γάζας

Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο υπόγειο δίκτυο, το οποίο οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας αποκαλούν στην καθομιλουμένη «μετρό της Γάζας». Είναι ένας τεράστιος λαβύρινθος σηράγγων, κατά ορισμένους υπολογισμούς αρκετά χιλιόμετρα κάτω από τη γη, που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών, για την αποθήκευση ρουκετών και αποθηκών πυρομαχικών και για τη στέγαση κέντρων διοίκησης και ελέγχου της Χαμάς, όλα, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα των αεροσκαφών και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών επιτήρησης των Ισραηλινών.

Η Χαμάς το 2021 ισχυρίστηκε ότι έχει κατασκευάσει σήραγγες μήκους 500 χιλιομέτρων κάτω από τη Γάζα, αν και δεν είναι σαφές αν ο αριθμός αυτός ήταν ακριβής ή αν ένας απλώς εντυπωσιασμός. Αν αληθεύει, οι υπόγειες σήραγγες της Χαμάς θα είναι λίγο λιγότερες από το μισό μήκος του μετρό της Νέας Υόρκης, λέει χαρακτηριστικά το CNN.

Ασύμμετρη απειλή για το Ισραήλ

«Πρόκειται για ένα πολύ περίπλοκο, πολύ μεγάλο – τεράστιο – δίκτυο σηράγγων σε ένα μάλλον μικρό κομμάτι εδάφους», δήλωσε η Daphne Richemond-Barak, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ράιχμαν του Ισραήλ και ειδική σε θέματα υπόγειου πολέμου. Δεν είναι σαφές πόσο θα κόστιζε το δίκτυο σηράγγων στη Χαμάς, η οποία κυβερνά την εξαθλιωμένη παράκτια λωρίδα. Το ποσό είναι πιθανότατα σημαντικό, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε κεφάλαιο.

«Είναι πάντα δύσκολο να αντιμετωπίσεις σήραγγες, μην με παρεξηγήσετε, σε οποιοδήποτε πλαίσιο, ακόμη και όταν βρίσκονται σε ορεινή περιοχή, αλλά όταν πρόκειται για αστική περιοχή, τότε όλα είναι πιο περίπλοκα – οι τακτικές, οι στρατηγικές, οι επιχειρησιακές πτυχές και, φυσικά, η προστασία που θέλεις να εξασφαλίσεις για τον άμαχο πληθυσμό», δήλωσε ο Richemond-Barak, ο οποίος είναι επίσης ανώτερος συνεργάτης του Lieber Institute for Law and Land Warfare και του Modern War Institute στο West Point.

Οι IDF μπορούν είτε να καταστήσουν τις σήραγγες προσωρινά άχρηστες είτε να τις καταστρέψουν. Σύμφωνα με τον Richemond-Barak, ο βομβαρδισμός των υπόγειων διόδων είναι συνήθως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την εξάλειψή τους, αλλά τέτοιου είδους πλήγματα μπορεί να επηρεάσουν τους αμάχους. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η τεχνολογία από μόνη της δεν θα είναι αρκετή για να σταματήσει η υπόγεια απειλή.

Την ίδια ώρα το Ισραήλ δηλώνει ότι πλήττει τμήματα του μυστικού λαβύρινθου σηράγγων που έχει κατασκευάσει η Χαμάς κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας. «Σκεφτείτε τη Λωρίδα της Γάζας ως ένα στρώμα για τους πολίτες και μετά ένα άλλο στρώμα για τη Χαμάς. Προσπαθούμε να φτάσουμε σε αυτό το δεύτερο στρώμα που έχει χτίσει η Χαμάς», δήλωσε εκπρόσωπος των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας (IDF) σε βίντεο την Πέμπτη.

Τα πολεμικά αεροσκάφη θα μπορούσαν επίσης να ρίξουν βόμβες «bunker busting», οι οποίες εισχωρούν βαθιά στο έδαφος πριν εκραγούν. Ωστόσο, θα εγκυμονούσαν τον κίνδυνο παράπλευρων ζημιών λόγω του πυκνού αστικού εδάφους.

Πώς λειτουργούν οι βόμβες Bunker Buster

Η Al-Qassem δημοσίευσε βίντεο που δείχνει πώς κατέλαβαν 3 ισραηλινά άρματα μάχης, και πήραν τους χειριστές και τους στρατιώτες τους ως αιχμαλώτους, και εξαφανίστηκαν γρήγορα σε σήραγγες.

Το Ισραήλ ξόδεψε δισεκατομμύρια δολάρια προσπαθώντας να ασφαλίσει τα σύνορα με ένα έξυπνο σύστημα που διαθέτει προηγμένους αισθητήρες και υπόγειους τοίχους, ωστόσο η Χαμάς ήταν ακόμη σε θέση να εξαπολύσει την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από ξηρά, αέρα και θάλασσα.

Ο Richemond-Barak δήλωσε ότι απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση, η οποία θα χρησιμοποιεί οπτικές πληροφορίες, παρακολούθηση των συνόρων και ακόμη και να ζητά από τους πολίτες να έχουν το νου τους για οτιδήποτε ύποπτο. «Δεν υπάρχει ασφαλής λύση για την αντιμετώπιση μιας απειλής από τούνελ», δήλωσε ο Richemond-Barak. «Δεν υπάρχει Iron Dome για τις σήραγγες».

* Οι Βιετκόνγκ επισήμως Εθνικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση του Νότιου Βιετνάμ ήταν πολιτική και στρατιωτική οργάνωση η οποία έδρασε στο Βιετνάμ και στην Καμπότζη αρχικά ενάντια στην κυβέρνηση του νότιου Βιετνάμ με αρχηγό τον Νγκο Ντιν Νιεμ, και στη συνέχεια πολέμησε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη κυβέρνηση του Νότιου Βιετνάμ κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ (1959-1975).